Những món ăn ngày tết Đoan ngọ

Tết Đoan ngọ, tết giết sâu bọ là ngày lễ truyền thống của người Việt Nam. Và có 4 món ăn ngày Tết Đoan ngọ không thể thiếu.

Ở Việt Nam, ngày này được Việt hóa thành ngày Tết “giết sâu bọ” và thờ cúng tổ tiên. Theo tục lệ, vào ngày này mọi người phát động bắt sâu bọ, tiêu diệt bớt các loài gây hại cho cây trồng trên cánh đồng, trong đó nhiều loài sâu có thể ăn được và chúng được coi như là chất bổ dưỡng. Người ta tin rằng khi ăn món ăn đầu tiên trong ngày này thì sâu bọ, giun sán trong người sẽ bị chết hết. 

1. Bánh ú tro

Bánh ú nước tro là món ăn truyền thống trong ngày tết Đoan Ngọ của người dân miền Trung. Chiếc bánh có hình chóp, to bằng nắm tay người lớn, bên ngoài gói lá. Bánh được bán nhiều trong các ngôi chợ vào những ngày này. Bánh ú tro luộc chín có màu vàng ươm của nếp ngâm tro.

Món ăn ngày Tết Đoan ngọ truyền thống

Để làm bánh tro, đầu tiên lấy rơm nếp đốt lấy tro, hòa với nước cho tan và để lắng. Chắt lấy phần nước trong đem ngâm với gạo nếp. Không nên ngâm quá lâu để tránh mùi nồng của bánh, thường chỉ nên ngâm trong khoảng từ nửa ngày đến một ngày. Nếp ngâm xong, vớt ra xả lại bằng nước sạch, để ráo. Nhân bánh thường bằng đậu xanh hoặc không nhân. Đậu xanh ngâm qua đêm cho nở, nấu chín và tán nhuyễn với đường cát. Lá để gói bánh trong truyền thống là lá tre, ngày nay, một số nơi người ta dùng lá chuối để thay cho lá tre. Cuốn một đầu lá thành hình chiếc phễu, cho vào một ít nếp, nhân, bên trên thêm một lớp nếp nữa và gói lại thành một hình tam giác cho thật kín, dùng dây chuối buộc chặt bên ngoài. Xếp bánh vào nồi và đem luộc, khi bánh chín, vớt ra ngâm vào nước lạnh cho bánh nguội, sau đó buộc bánh thành từng chùm vào trên lên sàn cho bánh nhanh khô lá. Bánh thường để cúng và làm quà cho người thân trong gia đình vào ngày tết Đoan Ngọ.

2. Thịt vịt

Thịt vịt là một món ăn không thể thiếu trong ngày Tết “giết sâu bọ” của người dân miền Trung. Một số giải thích rằng, vịt có tính hàn, ăn vào sẽ giúp cơ thể mát mẻ, bổ dưỡng trong những ngày oi bức đầu tháng 5 âm lịch (lập hạ). Trong khi đó, một số lại quan niệm, vịt sẽ bắt đầu béo ngậy, thơm ngon hơn kể từ ngày mùng 5/5 (âm lịch) trở đi. Vào ngày này, các chợ miền Trung và một số ở miền Bắc thường rộn rã việc mua bán vịt sống. Vịt sau khi mua về được chế biến thành nhiều món như vịt luộc chấm mắm gừng, vịt kho, bún măng vịt hay vịt om sấu ăn kèm bún. Trong đó phổ biến nhất là tiết canh vịt.

3. Hoa quả

Giống như những ngày lễ tết khác, hoa quả là vật phẩm không thể thiếu để người Việt thắp hương và thưởng thức. Tuy nhiên trong dịp Tết Đoan Ngọ, thì các loại hoa quả mùa hè được chọn nhiều hơn cả. Vải, mận, đào, chôm chôm, xoài, dưa hấu.. là những loại trái cây không thể thiếu trong mỗi dịp tết “giết sâu bọ”. Đặc biệt là mận, vải, đào nếu thiếu đi những thứ hoa quả này thì Tết Đoan Ngọ sẽ mất đi nhiều ý nghĩa của nó. Mận là một trong những loại quả không thể thiếu trong ngày Tết “giết sâu bọ”.

4. Cơm rượu

Giống như bánh ú nước tro, cơm rượu cũng là món ăn không thể thiếu trong ngày mồng 5 tháng 5 âm lịch. Theo quan niệm của dân gian, trong bụng chúng ta thường chứa rất nhiều các loại ký sinh gây hại, trong ngày tết Đoan Ngọ, các loại ký sinh thường ngoi lên nên chúng ta phải ăn thức ăn có vị chua vào để diệt chúng. Chính vì vậy nên dù có khác nhau về cách chế biến thì cơm rượu là món ăn phổ biến từ Nam ra Bắc trong ngày này. Không như cơm rượu của miền Bắc thường rời, cơm rượu miền Trung ép thành từng khối thì cơm rượu miền Nam được vo thành viên tròn. Món ăn có nước tiết ra, pha thêm đường nên có vị ngọt đúng chất miền Nam. Cơm rượu được chế biến như nấu xôi. Gạo nếp sau khi chín, trải đều ra mâm hay khuôn và để hơi nguội, không được quá nóng men rượu sẽ bị chết không lên men.

Dùng một cái đồ rây lỗ nhỏ, cho men rượu đã giã mịn vào và rây một lớp men lên bề mặt xôi. Tiếp tục lật ngược bề mặt xôi bên dưới, rây một lớp men mỏng. Sự kết hợp giữa xôi nếp và men trong quá trình ủ đã tạo ra hương vị thơm ngọt, chất đường tăng lên làm cho tính chất bổ dưỡng của món này cũng tăng lên. Cơm rượu có tác dụng rất tốt cho sức khỏe, làm ấm cơ thể, trừ đàm, thăng khí giúp tinh thần vui vẻ, phấn chấn.


Theo truyền thuyết thì mùng 5 tháng 5 có nguồn gốc từ văn hoá Trung Hoa. Và dần dần, do ảnh hưởng nền văn hóa của nước lân cận này mà Tết Đoan Ngọ cũng trở thành ngày lễ, Tết truyền thống của một số nước Đông Á như Việt Nam, Triều Tiên, Hàn Quốc nhưng được lai căng và biến thể.

Chữ Đoan Ngọ cũng được giải thích hết sức lý thú. Đoan nghĩa là mở đầu, Ngọ là giữa trưa và ăn Tết Đoan Ngọ là ăn vào giữa trưa. Đoan Ngọ lúc mặt trời bắt đầu ngắn nhất, ở gần trời đất nhất trùng với ngày Hạ Chí. Thời gian này khí dương đang thịnh nhất trong năm.

Hôm nay là Tết Đoan ngọ rồi, bạn hãy cùng gia đình mình làm các món ăn ngày Tết Đoan ngọ để mong cho cả nhà nhiều sức khỏe.